Ελεύθερνα Τομέας ΙΙΙ (1985-) ​

Η ανασκαφή του Δυτικού Τομέα ΙΙΙ, της αρχαίας Ελεύθερνας υπό την επίβλεψη του καθηγητή κλασικής αρχαιολογίας Νικολάου Σταμπολίδη, ξεκίνησε το 1985 (μαζί με αυτές των τομέων Ι και ΙΙ) στη δυτική κλιτύ του λόφου Πρινέ (Αρχαία Ελεύθερνα) και επεκτάθηκε και στην ανατολική κλιτύ του λόφου της Ελεύθερνας καθώς και στο Λατομείο του Περιστερέ, τα επόμενα χρόνια.

Η κύρια δραστηριότητα επικεντρώθηκε στη θέση Ορθή Πέτρα αλλά και σε άλλες περιοχές, όπως τα Ξενιανά, το Πηγαϊδάκι και το Σαϊνι.
Στη θέση Ορθή Πέτρα η ανασκαφική έρευνα έχει φέρει στο φως τμήματα της ελληνιστικής και ρωμαϊκής πόλης, κυρίως άνδηρα οικοδομημάτων, οικίες και πλακόστρωτους δρόμους καθώς και κινητά και άλλα ευρήματα της ύστερης αρχαιότητας και των πρωτοχριστιανικών χρόνων.

Ωστόσο, η σημαντικότερη ανακάλυψη στην ίδια θέση είναι αυτή μιας νεκρόπολης των γεωμετρικών/αρχαϊκών χρόνων (από τις αρχές του 9ου αι. π.Χ. έως την αρχαϊκή περίοδο), στην οποία αποκαλύπτονται τα τελευταία χρόνια τρεις διαφορετικές ταφικές πρακτικές: η καύση, ο εγχυτρισμός (μέσα σε πίθους ή άλλα αγγεία) και η απλή ταφή.

Σημαντικότερη και με πλούσια κτερίσματα εμφανίζεται η καύση, η οποία σε αρκετές περιπτώσεις ανακαλεί στη μνήμη την ταφική πρακτική που περιγράφεται από τον Όμηρο στις ραψωδίες του έπους. Δεκάδες καύσεις, μεμονωμένες ή σε αποτεφρωτήριο, έχουν βρεθεί έως σήμερα και τα κτερίσματά τους από ποικίλα υλικά (πηλό, χρυσό, χαλκό, άργυρο, ελεφαντοστό, γυαλί, φαγεντιανή κλπ) φανερώνουν τις σχέσεις άμεσες ή έμμεσες της Ελεύθερνας τόσο με άλλες πόλεις και περιοχές της Κρήτης αλλά και του Αιγαίου, της Ρόδου, της Μ. Ασίας, της Κύπρου και της Εγγύς Ανατολής.